İDARE HUKUKUNDA MOBBİNG

Memura mobbing yapılması, yıldırma ve kötü muamele; kişiye karşı kötü niyetle gösterilen her türlü sözlü, eylemsel ve idari davranış , tutum, tavır şeklinde olabilir. Mobbing; kişiyi ve kişileri işten ve işyerinden uzaklaştırma, pasifize etme, baskı altına alma, yıldırma, eziyet etme gibi amaçlarla ve kötü niyetle gösterilen davranış, tutum ve tavırlar bütünüdür.

Hangi davranışlar mobbingdir ? Kamu Görevlisine Yapılan Mobbing Türleri ?

Memurun görev yeri nedensiz yere veya yeterli neden olmadan değiştiriliyorsa,
Memura sebepsiz yere soruşturma açılıyorsa,
Memura uydurma sebeplerle yazılı uyarıda bulunuyorsa,
En küçük hatasında memura tutanak tutuluyorsa,
Memura veya kamu görevlisine başkalarının yanında yüksek sesle rencide edici ifadeler kullanılması,

- YARGI DIŞI YOL: ŞİKAYET USULÜ -

Mobbing Uygulayan Memura Hangi Disiplin Cezaları Verilebilir?

Mobbing eylemi Türk Ceza Kanunu dışında disiplin hukuku bağlamında disiplin cezası gerektiren bir eylemdir. Mobbing yapan memurun ve eylemin türüne ve de kusur oranına göre Devlet Memurları Kanuna göre disiplin cezaları verilebilmektedir.

Şikayet Usulü - 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunun Disiplin Başlıklı 125. maddesine göre:

UYARMA CEZASI; devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak sebebiyle,
KINAMA CEZASI; iş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kötü muamelede bulunmak, iş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak sebepleriyle verilebilmektedir.
AYLIK KESME CEZASI; hizmet içinde devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu md.21-Müracaat, şikayet ve dava açma:

“Devlet memurları kurumlarıyla ilgili resmi ve şahsi işlerinden dolayı müracaat; amirleri veya kurumları tarafından kendilerine uygulanan idari eylem ve işlemlerden dolayı şikayet ve dava açma hakkına sahiptirler. Müracaat ve şikayetler söz veya yazı ile en yakın amirden başlayarak silsile yolu ile şikayet edilen amirler atlanarak yapılır. Müracaat ve şikayetler incelenerek en kısa zamanda ilgiliye bildirilir. Müracaat ve şikayetlerle ilgili esas ve usuller Başbakanlıkça hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenir.”

Devlet Memurlarının Şikayet ve Müracaatları Hakkında Yönetmelik’in24 6. maddesine göre ise;

“Şikayet hakkında karar verme yetkisi şikayet edilenin ilk disiplin amirine aittir. Şikayeti kabul eden ancak karar verme yetkisi bulunmayan amirler bunları silsile yolu ile ve kendi görüşlerini de ilave etmek suretiyle birinci fıkrada belirtilen amirlere 3 gün içinde intikal ettirirler. Şikayet edene de durum hakkında bilgi verirler.”

Şikayet ve Müracaatları Hakkında Yönetmelik’in 8. maddesinde ise,

Şikayetlerin incelenmesi ve bir karara bağlanarak şikayet sahiplerine tebliğ edilmesi ile ilgili bütün işlemlerin en geç şikayet dilekçesinin karar merciine intikal ettiği tarihi izleyen 30 gün içinde tamamlanması gerektiği, adli ve idari tahkikata konu olacak nitelikteki şikayetler hakkında ilgili mevzuat hükümlerinin uygulanacağı belirtilmektedir.

Devlet Memurlarının Şikayet ve Müracaatları Hakkında Yönetmelik’in 9. maddesine göre, şikayette bulunan veya şikayet edilen, idarece verilen karara karşı, kararın kendisine tebliğini izleyen günden itibaren 10 gün içinde bir üst mercie itiraz edebilir. İtirazların yapılmasında ve incelenip karara bağlanmasında şikayetler hakkında bu Yönetmelik’te belirtilen usul ve esaslar geçerlidir.

- YARGI YOLU -

Kamuda Mobbing Tazminat Davası, Kamu Görevlisinin Mobbing Sebebiyle Tazminat Davası Açabilmesi;

Memura mobbing veya diğer kamu görevlilerine mobbing uygulanması sebebiyle , mobbinge uğrayan kişi doğrudan adli yargıda MOBBİNG YAPAN KİŞİYE, AMİRE, MEMURA, KAMU GÖREVLİSİNE karşı doğrudan dava açabilir.

4. Hukuk Dairesi Mobbinge uğranıldığı sebebiyle devlete değil doğrudan kamu görevlisine dava açılabileceği yönünde kararı bulunmaktadır. Anayasanın 129/5 maddesi uyarınca “memurlar ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davalarının, ancak idare aleyhine açılabileceği” kuralı yer almaktadır. Yargıtay 4. Hukuk Dairesinin 2016/8293 sayılı kararına göre Mobbing iddialarında Anayasanın bu maddesine yani Anayasamızın 129/5’de yer alan bu kuralına uyulmak zorunda olunmadığı yönünde karar aldı.

Doktrinde Mobbing Kaynaklı Tam Yargı Davalarında Görevli Yargı Kolu

"... Bu noktada memurun mobbing iddiasıyla açacağı tazminat davasının idari yargıda görülmesi gerektiği ve kişisel kusur ve hizmet kusurunun özellikle mobbing açısından ayrılamaz bir şekilde birleşmiş olduğu yukarıda yer verilen Anayasa Mahkemesi kararıyla da vurgulanmıştır. Kişisel kusur ve hizmet kusuru ayrımının ise rücu ilişkisinde önem arz etmektedir. Gözler’e göre kişisel kusurda da hizmet kusurunun da idarinin sorumluluğu vardır ve dava idareye karşı açılır. Pratikteki fark ise kişisel kusurda idarenin kusurlu memura rücu hakkının bulunmasıdır. Gözler’ in de belirttiği gibi Türk idare hukukunda kişisel kusur ile idarenin hizmet kusuru bağlamındaki sorumlulukları birleşir ve kamu görevlisinin kişisel kusurundan dolayı da tam yargı davası idareye karşı açılır....kamusal alanda ortaya çıkan mobbing kaynaklı tazminat davasının adli yargıda değil de idari yargıda görülmesi, mobbingin idare hukukuyla bir bütün olarak değerlendirilmesi ve sistemsel bir bozukluk olarak ele alınması sağlanacak, bu tür davranışların salt kişiler arasında ve kişisel sebeplerle ortaya çıkacağını kabul edecek olan basit bir adli tazminat davası olarak görülmesinin önüne geçilecektir...."